Mij kocceep
Kuávluhaldâttâhvirgádâh lii koccee staatâ virgeomâhâš. Mijjân kuleh jieškote-uvlágáneh riehtitoorvon, vuáđuvuoigâdvuođáid já torvolâš pirrâsân lahtojeijee kocceempargoh.
Kuávluhaldâttâhvirgádâh kocá sosiaal- já tiervâsvuotâhuolâttâs, arâšoddâdem já máttááttâstooimâ, kááijumtooimâ, alkohol vyebdim já adelem, pargoeellim torvolâšvuođâ, virgeomâhái digipalvâlusâi juksâmvuođâ, pirâstiervâsvuotâhuolâttâs já maaŋgâi iäláttâshárjutteijei tooimâid. Mottoom fáádái já toimâsuorgij uásild mii kocceem raijâšuvá tuše kuoddâlmij kieđâvušmân.
Mij kocceemčuosâttuvah já äššigâsah láá
- kieldah já kieldâovtâstumeh
- irâttâsah, siärvuseh já áámmáthárjutteijeeh, moh fäälih mii kocceem palvâlusâid
- pargoadeleijeeh.
Kocceem kuávlulávt já väldikodálávt
Válduášálávt jyehi kuávluhaldâttâhvirgáduv kocceemovdâsvástádâs kuáská tuše ton jieijâs toimâmkuávlu. Spiekâstuvah láá. Čuávuváid kocceempargoid tipšo ohtâ kuávluhaldâttâhvirgádâh puoh kuávluhaldâttâhvirgáduvâi peeleest:
- Nettisiijđoi juksâmvuotâ (Maadâ-Suomâ kuávluhaldâttâhvirgádâh)
- Ruttâpoossâm já terrorism ruttâdem (Maadâ-Suomâ kuávluhaldâttâhvirgádâh)
- Panttilovnimlájádâsah, peerrâmtoimâttuvah sehe häppilisluáttu- já verdilovnâvyebdeeh (Maadâ-Suomâ kuávluhaldâttâhvirgádâh)
- Faŋgâtiervâsvuotâhuolâttâs já piäluštemvuoimij tiervâsvuotâhuolâttâs (Tave-Suomâ kuávluhaldâttâhvirgádâh)
- Hävdidemtoimâ (Nuorttâ-Suomâ kuávluhaldâttâhvirgádâh)
- Kavnumtäävvirtoimâttuvah (Viestâr- já Sis-Suomâ kuávluhaldâttâhvirgádâh)
- Ruotâkielâlâš arâšoddâdem já máttááttâstoimâ (Viestâr- já Sis-Suomâ kuávluhaldâttâhvirgádâh)
- Pargosuojâlem ovdâsvástádâskuávlu pargoin maaŋgah láá saijejum oovtâ kuávluhaldâttâhvirgádâhân. Taah väldikodáliih pargoh láá eereeb iärrás nuorâ pargeid lahtojeijee loveh, pargoaaigij spiekâstâhloveh já lemnejeijeeloveh. Lasetiäđuid kaavnah pargosuojâlemhaldâttuv viermisiijđoin. Pargosuojâlemhaldâttuv viermisiijđoh, Lekkâs uđđâ laađđâmloostâst.
Moi tahhein mii kocceem ráhtoo?
- Maaŋgâ toimâsyergist mii äššitobdeeh rähtih kocceemohjelm já toos lahtojeijee olášuttemvuávám. Taah ráhtojeh ohtsâšpargoost eres äššitobdeeorganisaatioiguin já virgeomâháiguin. Kocceemohjelmijn mij ávhástâllâp tutkâmuštiäđoin, stivrejeijee ministeriöi ravvuiguin sehe ovdâmerkkân haldâttâsohjelmáin.
- Vuávájum kocceem lasseen mij porgâđ reaktiivlii kocceem, mii álgá mii aiccâmist tâi ovdâmerkkân kuoddâlmist. Motomijn toimâsuorgijn mii kocceem raijâšuvá tuše kuoddâlmij kieđâvušmân.
- Tärhistemkollimeh láá mii kocceem uási. Mij toohâp arvâlus tärhistemkollim tarbâšlâšvuođâst tábáhtus mield. Mij toohâp tärhistemkollimijd sopâmuš mield tâi muuneeld almoothánnáá. Mij porgâp meiddei piähtukocceem kampanjaid, maid mij väldip maŋgii ohtsâšpargokyeimin eres virgeomâháid tegu Poolis, Viäruhaldâttuv tâi Valvira.
- Mij stivrip jieččân äššigâsâid toimâđ laavâi miäldásávt. Návt mij porgâp munedeijee pargo kuáridmij estâdem várás. Mij ornip škovliittâs- já stivrimtilálâšvuođâid, vuolgâttep stivrimreeivâid já adelep ravvim jieččân äššigâssáid – kieldáid, irâttâssáid, siärvusáid, áámmáthárjutteijeid já pargoadeleijeid. Meiddei lopehaldâšem lii munekocceem uási.
- Jieškocceem lii kuávdáš tahhee, ko halijdep faallâđ ollâ kvaliteet já torvolii palvâlem. Mij stivrip jieččân kocceem čuosâttuvâid toohâđ vuávájum jieškocceem. Ovdâmerkkân raavvâdviäsuirâtteijee kalga rähtiđ jieškocceemvuávám, vâi sun puáhtá finniđ alkoholfalâdemlove. Meiddei ovdâmerkkân sosiaal- já tiervâsvuotâpalvâlusâi pyevtitteijein sehe arâšoddâdem falâdeijein váttoo jieškocceemvuávám.
Maht kocceemäšši ovdán?
- Kuávluhaldâttâhvirgáduvâin kocceemäšši puáhtá puáttiđ kieđâvušmân mii jieččân huámášume, kuoddâlem tâi almottâs keežild. Kocceemäšši meerhâš ääši tâi tábáhtus, mon uásild mij selvâttep, láá-uv ton ooleest toimâm laavâ vuástá tâi mudoi läitittittee vuovvijn.
- Ko mij riemmâp kieđâvuššâđ kocceemääši, mij haahâp mii tarbâšlâžžân keččâm eres čielgâdâsâid já vuolgâttep kocceem čuosâttâhân čielgâdempivduu. Mij pyehtip meiddei toohâđ tärhistemkollim já táárbu mield vuolgâttep čuosâttâhân lasečielgâdempivduu.
- Ko mij lep finnim čielgâdâsâid, mij árvuštâllâp, lii-uv kocceem čuosâttuv tooimâin miinii laavâvuástásijd tâi läitittitteid, mon kolgâččij tivvoođ. Mij toohâp kocceemääšist táválávt miärádâs. Ovdâmerkkân pargosuoijâlmist kocceemääši čuávdim puáhtá pääcciđ tuše tärhistemmuštâlusân kirjiimin.
- Kocceemääši miärádâsâst lii tiätu tast, lii-uv ääšist kavnum miinii laavâvuástásijd tâi läitittitteid. Miärádâsâst lii meiddei stivrim tooimâ tivvoom várás. Miärádâs tuáimá lasseen munedeijee kocemin puátteevuođâ várás. Kocceemääši loopân tuálvum puáhtá pišteđ ääši viijđesvuođâ mield suullân ive-uv.
Miärádâsâst, mon mij adelep kocceemääšist, mij pyehtip
- celkkiđ, ete kocceem čuosâttuv monâttâllâm lii lamaš laavâmiäldásâš
- pieijâđ kocceem čuosâttuv huámášume monâttâllâmsis nuuvt, ete tot lii joođhâst laavâ tâi pyere haldâttâhvyevi miäldásâš
- adeliđ huámášuttem puátteevuođâ toimâm várás
- meridiđ kocceem čuosâttuv toohâđ nubástusâid. Mij adelep toi tohâmân meriääigi. Mij pyehtip meiddei asâttiđ aaštâsááhu miärádâs čuávumân.
- Mij pyehtip meiddei táárbu mield toohâđ poolisân rikosalmottâs.
Miärádâsâst, mon mij adelep kocceemääšist, mij ep pyevti
- komettiđ tâi mutteđ eres virgeomâhái toohâm miärádâsâid
- meridiđ sajanmáávsuid mäksimnáál
- meridiđ kocceem čuosâttuv toohâđ tiätu siskáldâslii miärádâs tâi tiätu tooimâid
- meridiđ kocceem čuosâttâhân ráŋgáštâs
- adeliđ virge- tâi pargokoskâvuotân lahtojeijee miärádâsâid.
Luuvâ lase sierâ fáádái kocemist sehe kuoddâlmijn, maid puávtáh toohâđ (suomâkielân)